Pierwsze kroki z AI są prostsze, niż myślisz. Zobacz, jak w kilka minut uruchomić ChatGPT-4o, Gemini 1.5 Pro, Claude 3 Sonnet, Grok i Perplexity, pisać doskonałe prompty, generować grafiki, analizować badania medyczne oraz policzyć podatki – bezpiecznie i bez technicznego żargonu.
Pierwszy oddech – AI jak Google z odrobiną magii
Wyobraź sobie wyszukiwarkę, która nie wypluwa miliona linków, tylko gotową odpowiedź.
- Otwórz przeglądarkę i wejdź na chat.openai.com.
- Kliknij „Sign up” albo „Log in”.
- Zadaj pytanie dokładnie tak, jak zwykle w Google.
Darmowy ChatGPT korzysta dziś z modelu GPT-4o (kilkanaście wiadomości co kilka godzin). To wystarcza, by poczuć moc i zobaczyć, jak AI „rozmawia” zamiast „linkować”.
Rodzina dużych modeli językowych – kto jest kim?
| Narzędzie | Co je wyróżnia? | Limit w darmowej |
|---|---|---|
| ChatGPT-4o (OpenAI) | najszybszy, multimodalny (tekst + obraz + mowa) | wiadomości ograniczane przy dużym ruchu |
| Gemini 1.5 Pro (Google) | czyta tekst, obraz i wideo, okno 1 mln tokenów | wolniejszy priorytet |
| Claude 3 Sonnet (Anthropic) | łagodny styl, długie PDF-y | 30 wiadomości / dzień |
| Perplexity | chatbot z lupą – każda odpowiedź ma źródła | zapytania nielimitowane, pliki w planie Pro |
| Grok 1.5 (xAI) | podgląd świeżych postów z platformy X | ok. 10 pytań / 2 h |
Przetestuj wszystkie, jak różne smaki kawy. Zostaniesz przy tym, który pasuje do Twojej codzienności.
Od złego promptu do mistrzowskiego – anatomia pytania
Zły prompt
„Sprawdź mi prawo pracy” X
Dobry prompt
Przeanalizuj belgijską Labour Act z 16 marca 1971 r. i powiedz, czy pracownik na zmianie nocnej ma prawo do dodatku. Podaj artykuły ustawy i link do FPS Employment. Odpowiadaj po polsku w maks. 300 słowach, używaj akapitów i prosto wyjaśnij terminologię” V
Przepis: kontekst + cel + format + styl + źródła – zamknięte w jednym naturalnym zdaniu.
Magia obrazów – DALL-E 3, Midjourney v6.1 i spółka
- Bing Image Creator (DALL-E 3) – darmowe „boosty” odnawiają się co tydzień.
- Midjourney – działa na Discordzie; dodaj parametr
--stylize 1000dla filmowego looku (wymaga abonamentu). - Stable Diffusion SDXL – open-source online, kolejka bywa dłuższa, ale 0 zł.
Prompt do grafiki piszesz tak samo jak do tekstu: konkretnie, ze szczegółem i określonym stylem.
AI w praktyce: badania medyczne, podatki, rachunki
- PDF z morfologią → wrzuć do Perplexity i poproś o streszczenie parametrów.
- Nadgodziny w Excela → skopiuj tabelę do arkusza ChatGPT-4o, napisz „Oblicz netto przy 13 % składki i 23 % podatku”.
- Martwisz się o dane? Maskuj imię, PESEL, adres – zobacz rozdział poniżej.
Bezpieczeństwo danych – mała tarcza w dużym cyfrowym świecie
Zasada podstawowa
Zawsze redaguj dane osobowe przed wrzuceniem pliku. Czarny prostokąt w Canvie nie wystarczy, jeśli nie spłaszczysz warstwy.
Co ukrywać?
Imię i nazwisko, PESEL, NIP, numer konta, adres, telefon, e-mail, podpis, skan dowodu, dane medyczne i finansowe.
Jak przygotować plik?
- Zamień dane na
XXXlub*****. - Zamaluj je lokalnie (Paint, GIMP, PDF24).
- Spłaszcz dokument („Drukuj → PDF”).
- Usuń metadane (Właściwości → Szczegóły → Usuń dane osobiste).
- Wyłącz trenowanie w ustawieniach ChatGPT lub Canvy, albo użyj „Temporary Chat”.
Pro tip: pisz dane ręcznie, bez nazwisk
Najprostszy i najbezpieczniejszy sposób na korzystanie z AI to nie wrzucać plików, tylko wpisać dane ręcznie, bez danych wrażliwych.
Na przykład:
„Oblicz, ile wynosi 15 nadgodzin po 27 euro brutto, jeśli normalna stawka to 19,5 euro. Uwzględnij 13% składki i 23% podatku.”
AI nie potrzebuje twojego imienia, numeru konta, ani PESEL-u, żeby dać ci świetną odpowiedź.
Jaką wiedzę ma AI – i kiedy warto zapytać człowieka?
Wiesz już, jak pisać dobre prompty i dbać o bezpieczeństwo danych. Ale warto zadać jeszcze jedno pytanie: czy AI naprawdę wie, co mówi? I czy można jej zaufać np. w sprawach prawnych, finansowych czy medycznych?
Prawo, ekonomia, medycyna – jaki to poziom?
AI (np. ChatGPT-4o) zna miliony stron z przepisami, podręcznikami i badaniami. Ale wiedza to jedno, a doświadczenie – drugie. Poniżej szybki przegląd:
1. Porównanie poziomu wiedzy AI i praktyka
| Dziedzina | Poziom wiedzy AI* | Kiedy trzeba eksperta? |
|---|---|---|
| Prawo | student V roku | interpretacja orzecznictwa, lokalne procedury |
| Ekonomia | magister + analityk | realne kruczki podatkowe, kontakt z urzędnikiem |
| Medycyna | asystent lekarza | diagnoza, badanie pacjenta, historia chorób |
Czy koleżanka twojej mamy lub kolega z pracy wie więcej?
Zależy.
Jeśli to księgowa z 20-letnim doświadczeniem albo prawnik z sądu – to tak, bo zna życie, wyjątki, realia, terminy urzędowe, skróty myślowe i ludzkie błędy.
AI to encyklopedia z kalkulatorem – genialna, szybka, cierpliwa, ale zero doświadczenia życiowego.
2. GPT-4o/4.5 na twardych egzaminach
| Dziedzina | Poziom (1-10) | Wynik / dowód | Na co uważać? |
|---|---|---|---|
| Prawo | 8 | 297 / 400 pkt na Uniform Bar Exam (≈ top 10 %) [1] | brak bieżących wyroków, niuanse lokalne |
| Ekonomia | 9 | 91 % (mikro) & 99 % (makro) w teście TUCE [2] | niestandardowe ulgi, realia księgowo-urzędowe |
| Medycyna | 9 | 88-90 % trafności w pytaniach USMLE Step 1-3 [3] | brak badania fizycznego i pełnej historii chorób |
* Skala orientacyjna: 1 = laik, 10 = profesor-praktyk.
GPT-4o zdał amerykański egzamin lekarski z wynikiem prawie 90 %, prawniczą UBE w top 10 %, a z mikro- i makroekonomii był lepszy niż 9 na 10 studentów. Ale pamiętaj – to wciąż algorytm. Nie zna Twojego PESEL-u, Twojej historii kredytowej ani wyników EKG. Traktuj go jak turbo-encyklopedię z kalkulatorem, a nie jak wyrocznię.
Źródła:
[1] Chicago-Kent College of Law, 2024.
[2] „American Economic Review”, badanie TUCE, 2024.
[3] „Journal of Medical Internet Research”, 2025.
Finał – Twoja kolej na pierwszą rozmowę z AI
Mapa gotowa. Wejdź do ChatGPT, Gemini czy Perplexity i zadaj pierwsze pytanie – może o prognozę pogody w Brugii albo przepis na sto belgijskich frytek w Twojej COSORI. Każdą kolejną wiadomość doprecyzuj: dodaj styl, źródła, limit słów. Po kwadransie zobaczysz, że AI to raczej rower niż czarna skrzynka: im częściej pedałujesz, tym pewniej jedziesz.
Powodzenia i do zobaczenia w cyfrowej rozmowie!